De Volkskrant, 06-01-2005, door Harry van Gelder

Achtergrond | Schiphol-topman kwam terug van bijna weggeweest en toen liep het mis met Van Lier Lens

Cerfontaine houdt niet van tegenspraak

Tussentitel: Cerfontaine is geen ondernemer, Van Lier Lels wel

De top van Schiphol kon al een jaar lang niet meer samen door één deur. Cerfontaine won de machtsstrijd. Van Lier Lels moest weg. 'Een donderslag bij heldere hemel.'

Vlak voor kerst, 23 december, moet Marike van Lier Lels, operationeel directeur van Schiphol, zich plotseling melden bij Jan Kalff, voorzitter van de raad van commissarissen van Schiphol.

Daar krijgt ze te horen dat ze niet goed functioneert. 'De mededeling kwam voor haar als een donderslag bij heldere hemel', vertelt Leo Berndsen, ex-Nedlloyd-topman en een vriend van Van Lier Lels. Nooit eerder is ze vermaand of gewezen op falen.

Bijna een week eerder, 17 december, komt de raad van commissarissen bijeen. Een van de onderwerpen is de tweespalt in de raad van bestuur. Op Schiphol is het geen geheim dat het driemanschap aan de top - Cerfontaine, financieel directeur Verboom en Van Lier Lels - nauwelijks met elkaar door één deur kan.

Vooral na het gestuntel van Cerfontaine bij de bijna-benoeming tot voorzitter van VNO-NCW trekt het zuur in de verhoudingen. Cerfontaine was bijna rond met de werkgeversorganistatie, maar stelde op de valreep nog een pensioeneis van ruim 355 duizend euro. VNO-NCW blies de onderhandelingen meteen af en Cerfontaine keerde terug naar Schiphol.

De topman had zich in de jaren daarvoor vooral beziggehouden met de aanstaande privatisering van de luchthaven. Hij was het gezicht van Schiphol en had zijn bezigheden voornamelijk buiten de luchthaven. Het financiële gedeelte liet hij over aan Pieter Verboom, de dagelijkse gang van zaken aan Marike van Lier Lels.

Als Cerfontaine terugkeert, eist hij tot verdriet van onder meer Van Lier Lels in toenemende mate de dagelijkse leiding op. Over nog veel meer zaken zijn de twee het niet eens. Binnen Schiphol wordt het als een ernstig gemis gezien dat Cerfontaine geen ondernemer is. Van Lier Lels is dat wel.

Zij ziet, anders dan Cerfontaine, minder noodzaak in de privatisering van de luchthaven. Ook is zij het niet eens met het buitenlandse beleid en de investeringen in Amsterdam. Van Lier Lels laat zich vaker horen en dat is tegen de zin van Cerfontaine, die zich graag omringt met medestanders.

Cerfontaine, vertellen medewerkers, houdt niet van tegenspraak . Hij besluit een week voor kerst de commissarissen in te lichten, waardoor het lang sluimerende conflict naar buiten komt. 'Van Lier Lels en Cerfontaine zijn uit elkaar gegroeid. Dat kan gebeuren en dan moet er één weg. Ik heb nooit meegemaakt dat dan de baas opstapt', zegt Berndsen.

De ex-Nedlloyd-topman windt zich enorm op over de manier waarop met modder wordt gegooid naar Van Lier Lels. Ze zou onbetrouwbaar en onbekwaam zijn. De problemen die Schiphol heeft met de afhandeling van de bagage worden alleen haar aangerekend, terwijl Cerfontaine eindverantwoordelijk is. 'Schiphol heeft niet gezegd waarom. Het zijn beide prima mensen, maar ze moeten uit elkaar?' vraagt Berndsen zich af. Hij gelooft niet dat de bagage-afhandeling de oorzaak is geweest van het vertrek, hetgeen bronnen binnen Schiphol willen doen geloven. Dezelfde bronnen zeggen ook dat de KLM via een brief heeft aangedrongen op het ontslag van Van Lier Lels. De KLM ontkent dit. De luchtvaartmaatschappij zegt de bagage-afhandeling weliswaar onder de maat te vinden, maar heeft nooit aangedrongen op het vertrek van Van Lier Lels, zegt een KLM-woordvoerder.

'Wij zitten niet aan het roer bij Schiphol. De luchthaven moet zelf beslissen wie waarvoor verantwoordelijk is.'

KLM zegt verder de afgelopen drie jaar vele brieven te hebben geschreven over de bagageafdeling en kan zich niet voorstellen dat die ene brief de druppel was die de emmer deed overlopen. Opmerkelijk is verder dat de luchthaven-top altijd vol lof sprak over de, volgens Elite Reseach, op vier na machtigste zakenvrouw van Nederland.

De Amerikaan Alain Maca (54), manager van de Schiphol-terminal in New York, is tot tijdelijk opvolger benoemd. Hij werd zondagavond gebeld. Er gaan geruchten dat Maca als mede-baas van geheel Schiphol niet meer zal terugkeren naar het bijkantoor in New York.


IRP:  Cerfontaine is een duidelijk voorbeeld van een niet goed functionerende manager. Het niet dulden van tegenspraak is een van de beste aanwijzingen voor het niet deugen in een manageriele functies, en wel meer zo naarmate de functie hoger is (in feite is het een vorm van de bekende uitspraak: wie niet voor mij is, is tegen mij). Een ander aspect dat naar voren komt is dat Cerfontaine meer aandacht heeft voor de vorm dan de inhoud, ook een goede aanwijzer voor slecht functioneren; de tussentitel spreekt wat dit betreft boekdelen. Een derde belangrijk teken zijn de signalen van de werkvloer, en ook hierin scoort Cerfontaine slechter dan de andere partijen in het conflict. (noot: dit is het derde artikel over de zaak, en de schrijver is nu duidelijk goed ingelicht van allerlei kanten)

Het is een bekend gegeven dat toezichthouders kiezen in geval van conflict voor de hoogstgeplaatste, zoals ook in dit geval geconstateerd. De voor de hand liggende reden daarvan is dat degenen die de beslissing moeten nemen ook op die manier aan hun functie zijn gekomen: niet door competentie, maar door "gekozen worden", bijvoorbeeld via allerlei vormen van netwerk processen, wat minder flatteus aan te duiden als vriendjespolitiek.

Ooit was vriendjespolitiek vrijwel de enige manier om aan een hoge functie te komen, zeker in het bedrijfsleven. Degenen die nu in de toezichthoudende posities zitten zijn vaak nog afkomstig uit dit circuit. Omdat ze bij conflictsituaties meestal kiezen voor de hoogstgeplaatste, voor de vlot pratende, of voor het netwerkfiguur, zijn ze mede de oorzaak voor het bestaan van zoveel slecht functionerende managers. Het geval Cerfontaine is een duidelijk voorbeeld.


Terug naar Managen en vakkennis , Hiërarchie economie  , of naar site home .